Sektörler ve Ekonomik Faaliyete Göre Kadın İstihdamı

Ülkemizde istihdamın cinsiyet ayırtetmeksizin sektörel dağılımına bakıldığında, son 10 yılda tarım sektöründe azaldığı, sanayi kesiminde kısmi, hizmet sektöründe ise ciddi bir artış gösterdiği görülür.

Tablo.1, 1993 ve 2010 yıllarında sektörlere göre istihdam oranlarını gösterir.

Tablo.1. Türkiye'de İstihdamın Sektörel Dağılımı
Sektörler	1993	2010
Tarım	46,6	29,9
Sanayi	15,8	19,5
Hizmet	37,6	50,6

Kaynak: Kadın Emeği Platformu, 2007: 215

1993 yılında, en yüksek istihdama sahip sektör %46,6 ile tarim olurken, hizmet sektöreü %37,6 ile ikinci, %15,8 ile sanayi sektörü üçüncü olarak karşımıza çıkar. Bu rakamlar, 2010 yılına, gelindiğinde istihdamda en yüksek pay %50,6 ile hizmet sektörü lehine döner. 1993 - 2010 dönem içerisinde tarım sektörü oranları oldukça düşmesine rağmen hala önemli bir paya sahiptir.

Gelişmiş ülkelerde tarım sektöründeki istihdam oranları %10’un altında seyrederken bu oran 2010 Türkiye’sinde %29,9 olarak kayıtlarda yer alır. Sanayi Sektöründe ise küçük bir artış olmasına rağmen bu sektör maalesef en düşük istihdam oranına sahiptir.

Ülkemizde, kadın ve erkek istihdam oranlarının sektörel dağılımına bakıldığında ise, kadınların tarım sektöründe yoğunlaştığı görülür. Genel rakamlarla, tarım sektöründeki istihdam payının azalmasıyla birlikte tarım sektöründeki kadın işgücü istihdamı oranları da bu yıllar arasında azalır. 

1993 yılında Türkiye genelinde istihdam edilmiş kadın işgücünün  %77,6’sı tarım sektöründe işgörmekteyken, 2000’li yıllarda bu oran %53,1’e iner. Ancak, yine de istihdam edilmiş kadın işgücünün yarısından fazlası tarım sektöründe işgörür. İstihdam edilmiş kadın işgücünün hizmet ve sanayi sektörlerindeki oranları ise sırasıyla %31 ve %15,9’dur. İstihdam edilmiş erkek işgücünde ise dağılım tarım ve sanayide %25,1, hizmette %49,4’tür.

Tablo.2. Türkiye'de İstihdam Edimiş Kadın ve Erkek İşgücünün Sektörlere Göre Dağılımı
Sektörler	Kadın			Erkek
	Türkiye	Kent	Kır	Türkiye	Kent	Kır
Tarım	53,1	8,5	86,1	25,3	4	56,7
Sanayi	15,9	29,2	7,8	25,3	33,5	13,1
Hizmet	31	62,3	7,8	49,4	62,5	30,2

Kaynak: T.C. Başbakanlık Kadın Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü, 2010: 9-10

Kırsal bölgelerde, kadın işgücü istihdamında tarım sektörü açık ara ön sırada yer alır. Bir başka ifadeyle, kırsal alanda çalışan her 100 kadının 86’sı tarım sektöründe işgörür.

Kentlerde ise, kadın işgücü istihdamının tarım sektöründeki oranları beklenildiği gibi düşer ve bu oran ağırlıklı olarak hizmet ve kısmen sanayi sektöründe artış olarak görülür. Hizmet sektörü, kentin aktüel hayatı içerisinde kadınların en yoğun olarak işgördükleri alandır ve yıllar itibariyle hizmet sektöründe işgören kadın istihdamı oranı artar. 1993 yılında hizmet sektöründe istihdam edilmiş kadın işgücü oranı %55’ken, 2010 yıllarına geldiğimizde bu oran %62,3’e çıkar. Bunun başlıca nedeni, hizmet sektörü kapsamındaki iş alanlarının “kadınlara uygun alanlar” olarak tanımlanması olarak görülür. (TÜSİAD, 2009 :36)

Hizmet sektörünün gelişmesine paralel olarak kısmi süreli, kısa süreli, geçici ve buna benzer istihdam şekilleri de kadınların tercih ettikleri istihdam alanları olarak karşımıza çıkar. Bu yeni istihdam şekillerine rağmen, kadın istihdamı daha çok evdeki faaliyetlerin devamı olan öğretmenlik ve hemşirelik gibi alanlarda yoğunlaşır. (Ekin, 2011: 40)

Kadın işgücü istihdamının tarım, sanayi ve hizmet sektörlerinde farklılıklar göstermesi, aslında, kadın işgücü istihdamının eşit olmayan istihdam olanaklarına işaret eder.

Ülkemiz, tarım kaynaklarıyla varlığını sürdüren bir ekonomiye sahip olduğundan, emekyoğun üretim teknolojisiyle temellendirilmiş yapısıyla, kadın işgücünün istihdama katılım oranı yüksektir. Çünkü erkek işgücü, yoğunlukla tarımsal makine ve alet kullanımında değerlendirilirken; kadın işgücü, özellikle ekim ve hasat dönemlerinde, el emeği yoğun işleri üstlenir.

Ülkemizdeki sanayi sektörüne bakıldığında ise; eğitimsiz, niteliksiz ve iktisadi zorluklar nedeniyle düşük ücretli ve sosyal güvenceden yoksun bırakılan çalışan kadın söz konusudur. Sanayide kadın işgücü istihdamı daha çok tekstil, konfeksiyon ve gıda gibi işlerde kadın işgörenlerle, genellikle kadını sosyal güvence altına almayan işletmelerle sürer. Her üç sektörün üretim ve arz faalitlerinin yoğun olduğu dönemlerde istihdam edilen kadın işgücü, yoğunluk bittiğinde iş akdine son verilir.  Tablo.12’de de görüldüğü gibi, ülkemiz genelinde iktisaden faal nüfus içerisinde yer alan kadın işgücünün sadece %15,9 gibi düşük bir oranı sanayi sektöründe istihdam edilir.

Sektörler arasındaki bu dağılım, ekonomik faaliyetlere de yansır. 2000’li yılların sonlarında ülkemiz genelinde çalışan kadınların %51,2’si tarım, ormancılık, avcılık ve balıkçılıkla uğraşırken; bunu %19 ile toplum hizmetleri, sosyal ve kişisel hizmetlerde işgörenler, %14,6 ile imalat sanayinde, %9,8 ile toptan – perakende ticaret, lokanta ve otellerde, %3,5 ile mali kurumlar, sigortasız, taşınmaz mallara ait işler ve kurumlara yardımcı iş hizmetlerinde ve %1,2 ulaştırma, haberleşme ve depolamada işgören kadın istihdamı izler. Madencilik ve taş ocakçılığı; elektrik, su, gaz, inşaat ve bayındırlık işleri faaliyetleri genelde erkek işgören istihdamıyla karşılandığından bu iş kollarındaki kadın işgören kadınların oranı ise %1’in altındadır. (DİE, 2009: 67-68)

Kadın işgücü istihdamının sektör ve iş kolları olarak açıklanmasının ardından; bir sonraki hafta  kadının eğitim durumuna göre işgücü istihdamına değinilecektir.

Takipte kalmanız dilekleri ve sevgilerimle.

Evrim Gözener

Kaynaklar:

•    Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE): “Türkiye Ekonomisi İstatistik ve Yorumlar”, Ankara, Ekim 2009.
•    Ekin, Nusret: “Türkiye’de İstihdam Artışında Yeni Boyutlar: İş Piyasasında Dönüşüm ve Elektronik İş Bulma”, Mercek, Mess Yayınları, İstanbul, Ekim 2011.
•    Kadın Emeği Platformu, Kadın Emeği ve Çalışma Hayatı Çalışma Grubu Raporu, Ankara, 2007.
•    Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği (TÜSİAD): Kadın – Erkek Eşitliğine Doğru Yürüyüş: Eğitim, Çalışma Yaşamı ve Siyaset, Yayın No: TÜSİAD – T/2009-12/290, İstanbul, 2009.
•    T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü: “İstatistiklerle Kadının Durumu” Ankara, 2010. 

www.hayatadokun.net ' ten alınmıştır.